TS-BS Lê Thị Tuyết Phượng, Trưởng khoa Nội Tiêu hóa, Bệnh viện Nhân Dân 115, cho biết nguyên nhân dẫn đến ung thư gan phần lớn là do viêm gan siêu vi B, C, sử dụng thực phẩm nhiễm aflatoxin, uống nhiều rượu bia... Ngoài ra còn có gan nhiễm mỡ, các yếu tố di truyền... Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp không diễn tiến qua xơ gan mà dẫn thẳng đến ung thư gan.
Biểu hiện của người xơ gan có dấu sao mạch trên da, lòng bàn tay son (xung quanh tay đỏ ở giữa trắng), vàng da, da sạm, vàng mắt, ói ra máu...
Thủ phạm thầm lặng gây xơ gan, ung thư gan
Theo bác sĩ Phượng, aflatoxin là loại nấm mốc, thường xuất hiện trong các loại đậu, ngũ cốc, cơm cháy cơm rang mốc, tương lên men mốc... Có thể chú ý nhận biết khi thực phẩm có màu xanh, thay đổi màu, mùi vị...
"Đáng chú ý có nhiều bệnh nhân không uống rượu bia, ăn uống lành mạnh nhưng sau thời gian có khối u ở gan mới phát hiện do cái thớt gỗ ở nhà bếp. Thớt xài lâu ngày có nhiều vết nứt, vết cắt khó chùi rửa sạch, ẩn chứa nấm mốc, theo thực phẩm vào cơ thể, tích tụ", bác sĩ Phượng lưu ý.
Sau một thời gian sử dụng các thực phẩm chứa nấm mốc, aflatoxin tồn đọng gây đột biến tế bào, hình thành khối u trong gan.
 |
|
Thớt gỗ dùng lâu ngày dễ sinh nấm mốc, có thể gây bệnh. lê cầm |
Tiến sĩ, dược sĩ Nguyễn Thành Triết, Phó trưởng Bộ môn Dược học cổ truyền, Đại học Y Dược TP.HCM, cho biết aflatoxin là một nhóm các độc tố nấm mốc thuộc loại độc tính cấp tính, có đặc tính gây ung thư. Chúng được coi là chất gây ung thư gan tự nhiên mạnh nhất. Aflatoxin có thể được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm, các loạt hạt ngũ cốc và thức ăn chăn nuôi.
Các triệu chứng nhiễm aflatoxin cấp tính được biểu hiện ở bệnh viêm gan cấp tính: vàng da, sốt nhẹ, trầm cảm, chán ăn và tiêu chảy, cùng với các dấu hiệu mô bệnh học của những thay đổi ở gan.
Tiến sĩ, bác sĩ Diệp Bảo Tuấn, Phó giám đốc Bệnh viện Ung bướu TP.HCM, cho biết người Việt thường có thói quen thích ăn đồ ngâm chua ngâm muối. Tuy nhiên đây cũng là thủ phạm dễ gây ung thư.
"Khi muối dưa, nitrat trong thực phẩm bị vi khuẩn trong môi trường tác động tạo phản ứng oxy hóa chuyển thành nitrit. Nitrit vào cơ thể kết hợp các axit amin tạo thành hợp chất nitrosamine, một chất có khả năng gây ung thư", bác sĩ phân tích.
 |
|
Người tiêu dùng nên hạn chế thực phẩm ngâm chua ngâm muối. Lê Cầm |
Ba con đường lây nhiễm virus siêu vi B, C
Theo bác sĩ Phương, tại Việt Nam, ung thư gan chiếm tỷ lệ hàng đầu trong các loại ung thư. Ung thư gan là bệnh có tỷ lệ tử vong cao. Có ba con đường lây nhiễm virus siêu vi B, C.
Thứ nhất qua đường máu, có thể do tiêm truyền máu. Tuy nhiên, theo bác sĩ tỷ lệ này khá ít, vì máu trước khi được truyền sẽ được kiểm định khá kỹ. Virus viêm gan siêu vi B có thể lây lan qua các hoạt động khác như chích lễ nặn máu, giác hơi, xăm mình, xỏ lỗ tai; tiêm chích ma túy, làm móng tay chân không an toàn, lăn trị mụn, cạo râu...
Thứ hai qua đường tình dục. Thứ ba qua đường mẹ truyền sang con, tỷ lệ này đối với virus viêm gan siêu vi B chiếm tới 80%.
 |
|
Đậu phộng bị nấm mốc sẽ nhiễm aflatoxin gây ung thư gan shutterstock |
Bệnh khó phát hiện, tỷ lệ tử vong cao
Theo bác sĩ Phượng, một người bệnh xơ gan tử vong thường do các biến chứng của xơ gan. Người bệnh thường xuất hiện biến chứng cả ở gan và thận, rối loạn điện giải, xuất huyết tiêu hóa, nhiễm trùng... cuối cùng dẫn đến ung thư gan. Đây là một trong những loại ung thư có tỷ lệ tử vong cao, thời gian từ khi phát hiện đến tử vong ngắn hơn so với các loại ung thư khác.
Theo thống kê của cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế, tỷ lệ mắc mới ung thư gan tại Việt Nam năm 2020 là 26.418 ca/năm, chiếm 14,5% tổng số ung thư. Ung thư gan cũng là ung thư có số ca tử vong dẫn đầu với 25.272 ca, chiếm 21% tổng số tử vong do ung thư.
"Các triệu chứng lâm sàng sớm nhất của ung thư gan thường không điển hình và dễ bị bỏ qua. Do đó bệnh thường được phát hiện ở giai đoạn muộn, tỷ lệ tử vong cao", bác sĩ Phượng chia sẻ.
Tiến sĩ, bác sĩ Diệp Bảo Tuấn cho biết sở dĩ số ca ung thư gan ở Việt Nam vẫn tiếp tục tăng và chiếm tỷ lệ cao là do thực tế chủng ngừa siêu vi viêm gan B, C chưa đảm bảo.
Để hạn chế nguy cơ ung thư gan, bác sĩ Diệp Minh Tuấn khuyến cáo người dân nên chủng ngừa viêm gan B, C đầy đủ, hạn chế uống bia rượu, ăn nhiều rau, tăng cường vận động, không sử dụng các thực phẩm khô bị nấm mốc, các thực phẩm ngâm chua, ngâm muối.